copyleft 2012–2020Eduard Limonow: Wszystko odebrać ipodzielić
Rosjanom potrzebna jest przestrzeń, tylko wtedy się dobrze czujemy. Europa jest mała i sterylna, Napoleon nazwał ją krecią norą. Wielkie wydarzenia możliwe są tylko u nas.
― Pańska biografia przyniosła jej autorowi Emmanuelowi Carrere'owi prestiżową Prix Renaudot. A ile nagród literackich zebrał pan za swoje prawie 50 książek?
― W 1992 roku dostałem we Francji Nagrodę Wydawców im. Jeana Freustié. Notabene mój debiut «To ja, Ediczka» wyszedł po francusku pod zmienionym tytułem «Rosyjski poeta woli dużych Murzynów». Dziesięć lat później, siedząc w więzieniu w Saratowie, napisałem kilka utworów, w tym «Księgę wody». Otrzymałem za nią Nagrodę im. Andrieja Biełego ― symbolicznego rubla i butelkę wódki.
― Carrere, autor książki «Limonow», wypomniał panu zastarzałą niechęć do rosyjskich dysydentów. Sołżenicyna nazywał pan starym durniem.
― Od czasu napisania «Ediczki» minęło 36 lat. Dzisiaj polityk Limonow podpisuje protesty do władz wspólnie z dysydentem Władimirem Bukowskim. Jelena Bonner, wdowa po Andrieju Sacharowie, niejednokrotnie przekazywała mi wyrazy uznania za moją działalność opozycyjną. Nie znosi mnie wprawdzie establishment z Grupy Helsińskiej, Ludmiła Aleksiejewa czy Lew Ponomariow. A ja im mówię: chcecie być niezależni ― zrezygnujcie z zachodnich grantów.
― W latach 80. był pan ulubieńcem francuskiej bohemy.
― To były wesołe i romantyczne lata. Mieszkałem w Paryżu, byłem młody, u boku miałem piękną i niezwykłą przyjaciółkę Nataszę Miedwiediewą. Była modelką, piosenkarką w kabarecie Chez Raspoutine, dziennikarką i pisarką. Wróciliśmy do Rosji jako małżeństwo, potem nasze drogi się rozeszły. Zmarła po przedawkowaniu alkoholu i narkotyków w roku 2002, gdy ja siedziałem w więzieniu.
― Pana najszczęśliwsze lata?
― W każdym okresie swojego życia potrafiłem być szczęśliwy. Nawet kiedy tułałem się po Moskwie lub po Manhattanie bez grosza przy duszy. Skazany na cztery lata więzienia także się nie skarżyłem. Pisałem książki, uprawiałem jogę. To było jak życie w klasztorze o surowej regule. Człowiek powinien zaznać cierpienia, dopiero to pozwala mu zrozumieć, czym jest szczęście.
― Kilka lat temu miał pan zamiar rzucić literaturę i zająć się wyłącznie polityką.
― To się nie udało, tylko w tym roku wydano mi trzy książki. Zbiór poezji «Atyllo Długozębe», powieść «W Syrach«», o dzielnicy przemysłowej, która rozciąga się w Moskwie między dworcem Kurskim i rzeką Jauzą, oraz moje rozważania kosmologiczne «Illuminationes».
― Wiktor Jerofiejew wymienia pana w czołówce rosyjskich pisarzy współczesnych. Kogo pan umieściłby na takiej liście?
― Nie bawią mnie wyścigi literackie, a poza tym prawie nie czytam współczesnej prozy. Nie mam czasu. Najnowsza literatura rosyjska jest nieciekawa, wtórna. Powieść to martwy gatunek. Jeśli czytam, to biografie, ostatnio Pol Pota i Mao Zedonga pióra Philipa Shorta.
― Regularnie prowadzi pan blog.
― Niemal codziennie. Publikuję swoje przepowiednie pod adresem limonov-eduard.livejournal.com.
― W polskim internecie znalazłam 13 tez Limonowa o pożytku z rewolucji.
― Widać przetłumaczono esej z mojej książki «Wystrzał kontrolny».
― Uprawia pan działalność opozycyjną ze śmiertelną powagą. Tymczasem w rosyjskim necie karierę robią antyputinowskie piosenki i wiersze, satyryczne filmy o OMON-ie.
― Dla mnie to puste szczerzenie zębów i mruganie do odbiorcy, jacy to my jesteśmy odważni.
― Utrzymuje pan międzynarodowe kontakty z ludźmi o podobnych poglądach politycznych?
― Tym zajmują się nasi aktywiści partyjni. Kiedy rozwiązano Partię Narodowo-Bolszewicką, weszliśmy w skład Innej Rosji, ale jej liderzy poszli w złym kierunku. Dlatego zrezygnowałem z kandydowania do Rady Koordynacyjnej opozycji. Na razie nie ma mowy o żadnej międzynarodówce, są w Rosji ważniejsze sprawy.
― Jakie?
― Przede wszystkim reprywatyzacja ― majątki 2 tys. oligarchów należy podzielić między pracowników najemnych. Potem ― nacjonalizacja bogactw naturalnych i wyjście Rosji zWTO. Myślę, że mój program popiera trzy czwarte ludności kraju. Dziewczyny z naszej partii na mityngach rozwijają hasło: «Wszystko odebrać i podzielić». Bardzo mi się ono podoba.
― Polityka to działalność zbiorowa. Tymczasem pan zerwał przyjaźń z Żyrinowskim, rozeszły się pana drogi z Kasparowem, Nawalnym, Niemcowem...
― W polityce nie ma się przyjaciół. Żyrinowski krąży po elicie Kremla, Kasparow stchórzył, Niemcow zdradził. Nawalny jest przedstawicielem burżuazji, grupy oligarchy Aleksandra Lebiediewa, który walczy o władzę z grupą Putina. Jedyni nasi sojusznicy to zjednoczenie Forum Lewych Sił.
― Partię Narodowo-Bolszewicką zlikwidowano jako organizację ekstremistyczną. Mimo to pojawia się pan na mityngach w otoczeniu młodych ludzi w czarnych kurtkach. Tworzy pan nową organizację?
― Rozmawia pani z obywatelem państwa policyjnego, więc pytanie jest nietaktowne. W państwie policyjnym nie można legalnie sprzeciwiać się władzy, prowadzić kartoteki swoich zwolenników. Mam wokół siebie tylko pewną liczbę desperatów, którzy mimo brutalności OMON-u przychodzą na mityngi i aresztowani odsiadują bezprawnie wydawane wyroki.
― Czy nie naiwnością była zatem próba startu w wyborach prezydenckich? Liczył pan, że sąd zarejestruje kandydaturę Limonowa?
― Są postępki, których należy się dopuszczać niezależnie od tego, jaki może być ich rezultat.
― Sołżenicyn uważał, że więzienia i łagry uszlachetniają ludzi, Szałamow ― że robią z nich potworów.
― Sołżenicyn na współwięźniów patrzył z góry. Bliższe są mi poglądy Dostojewskiego, więźniowie to moi bracia w cierpieniu. W więzieniu mądrzy mądrzeją, a najmądrzejsi stają się świętymi. Natomiast ludzie warzywa, bez charakteru, przekształcają się w żywe trupy.
― Jak pan myśli, ile przetrwa dzisiejsza władza?
― Pracuję nad tym, by rządziła jak najkrócej. I żeby na zmianę nie przyszły łotry takie jak Niemcow lub Nawalny.
― Ma pan dwójkę dzieci, jak widzi pan ich przyszłość? Powinny mieszkać w Rosji czy emigrować, jak pan w latach 70.?
― Bogdan i Aleksandra mieszkają ze swoją matką. Ale bywam u nich regularnie, wspomagam finansowo. Nie mamy zamiaru emigrować, jesteśmy w swoim kraju. Mnie swego czasu do emigracji zmusiło KGB. Pobyt na Zachodzie ukształtował mnie, podobnie jak więzienie. I dziękuję życiu za to, że jest dla mnie tak szczodre.
― W pana powieści «Kat» bohaterem jest paskudny Polak emigrant.
― To stare dzieje. Proszę pozdrowić ode mnie Polskę i Polaków. Nie uważam was za dobry naród, jesteście równie niedobrzy jak my, Rosjanie, tylko mniej się wam poszczęściło w historii. Ale jesteście odważni i utalentowani. Czasem śpiewam piosenkę o czerwonych makach na Monte Cassino nagraną przez Chór Aleksandrowa. Łza mi się w oku kręci. Sądzę jednak, że Polacy nie potrzebują piosenek w wykonaniu Rosjanina Limonowa. Polacy są Polakami.
― Dlaczego uważa pan polską historię za gorszą od rosyjskiej?
― W wieku XVII Rosja i Polska były potężnymi imperiami. Ale potem Polskę podzielono jak tort. Po wojnie to Związek Radziecki wraz ze Stanami przez 35 lat dzielił planetę. Teraz straciliśmy pozycję lidera. Niestety.
― Rosja ugina się od totalnej korupcji, nie wie, co robić z pustynną i pijaną Syberią, gdzie pracują tylko Chińczycy, a pana martwi utrata pozycji światowego lidera?
― Bo ja jestem kimś w rodzaju średniowiecznego wojownika za wiarę. Syberia łechce moją dumę. Spędziłem kiedyś zimę w Krasnojarsku. Mało, że na termometrze było minus 40, to jeszcze mieszkańcy zabawiali się, rzeźbiąc ogromne postaci z lodu. Pisałem książkę o szefie krasnojarskiej mafii i całymi dniami rozmawiałem z bandytami i policjantami. To było arcyciekawe, a pani pyta, po co mi Syberia... Jakie tam mamy rzeki, weźmy Podkamienną Tunguzkę ― od samej nazwy krew się w żyłach ścina. Na Ałtaju miejscowi harcują na niedużych koniach. Zupełnie jak Indianie w XVII wieku, tyle że zamiast łuków mają strzelby. Zorganizowani są w bandyckie artele, hodują jelenie, których rogi sprzedają po 3 tys. dolarów za kilogram. A nasze lasy cedrowe! Czerwony cedr jest twardy jak żelazo, w ognisku pali się nocą wolno i daje wonny narkotyczny dymek. W okręgu Chanty-Mansyjskim jest gaz, a ziemia należy do karłowatego narodu Chantów. Nauczyli się procesować o swoje, wzbogacili, mają supernowoczesne motorówki, ale włosy zaplatają w warkoczyki jak starzy Chińczycy...
Rosjanom potrzebna jest przestrzeń, tylko wtedy się dobrze czujemy. Europa jest mała i sterylna, Napoleon nazwał ją krecią norą. Wielkie wydarzenia możliwe są tylko u nas, dlatego Napoleon i Hitler tu się zapuszczali. A problemy wewnętrzne są wszędzie, spokój jest tylko na cmentarzu. Europa upodabnia się do cmentarza, czystego i przytulnego. Ale zjedzą ją Arabowie, Turcy, Afrykanie. I słusznie zrobią. Polska i Rosja mogłyby podzielić się Ukrainą. Damy wam Lwów, męczcie się z nim, a sobie weźmiemy Donbas i Charków. Zgoda?
Rozmawiała Anna Żebrowska | «Wyborcza.pl», 25.10.2012
перевод на русский
Эдуард Лимонов: Все отобрать и поделить
Русским необходимо пространство, только тогда мы чувствуем себя хорошо. Европа маленькая и стерильная, Наполеон назвал ее кротовьей норой. Великие события возможны только у нас.
― Ваша биография принесла ее автору, Эмануэлю Кареру, престижную премию Рэнодо. А сколько литературных премий собрали Вы за свои почти 50 книг?
— В 1992 году я получил во Франции Награду Издателей имени Жана Фрестье. Нота бене, мой дебют «Это я, Эдичка» вышел по-французски с измененным названием «Русский поэт предпочитает больших негров». Через десять лет, сидя в саратовской тюрьме, я написал несколько произведений, в том числи и «Книгу воды». Я получил за нее награду имени Андрея Белого — символический рубль и бутылку водки.
― Карер, автор книги «Лимонов», вспомнил о давней вашей нелюбви к русским дисидентам. Солженицына вы называли старым дурнем.
— Со времени написания «Эдички» прошло 36 лет. Сегодня политик Лимонов подписывает протесты против властей вместе с дисидентом Владимиром Буровским. Елена Боннэр, вдова Андрея Сахарова, неоднократно передавала мне слова признательности за мою оппозиционную деятельность. Меня, правда не выносит эстеблишмент Хельсинской Группы, Людмила Алексеева или Лев Пономарев. А я им говорю: хотите быть независимыми — откажитесь от западных грантов.
― В 80-х годах вы были любимцем французской богемы.
— Это были веселые и романтические годы. Я жил в Париже, был молод, рядом со мной была прекрасная и необычная подруга, Наташа Медведева. Она была манекенщицей, певицей в кабаре «Ши Распутин», журналисткой и пистаельницей. Мы вернулись в Россию как супружеская пара, а потом наши дороги разошлись. Она умерла от передозировки алкоголя и наркотиков в 2002 г., когда я сидел в тюрьме.
― Это были ваши самые счастливые годы?
— Мне удавалось быть счастливым во все периоды моей жизни. Даже когда бродяжничал по Москве или по Манхэттену без гроша за душой. Будучи приговоренным к четырем годам тюрьмы, я тожде не жаловался. Писал книги, занимался йогой. Это было, как жизнь в монастыре с суровым уставом. Человек должен испытать страдания, только это позволяет ему понять, что такое счастье.
― Несколько лет тому назад вы намеревались бросить литературу и заняться исключительно политикой.
— Это не получилось. Только в нынешнем году издано три моих книги: сборник поэзии «Атилло Длиннозубое», повесть «В Сырах» о промышленной московской зоне, которая находится между Курсуким вокзалом и рекой Яузой, а также мои космологические раздумья «Illuminationes».
― Виктор Ерофеев называет вас среды ведущих современных российских писателей. Кого вы сами включили бы в такой список?
— Меня не забавляют литературные состязания, а кроме того, я почти не читаю современную прозу. Нет времени. Новейшая российская литература не интересна, вторична. Повесть — это мертвый жанр. Если читаю, то биографии, недавно Пол Пота и Мао Цзедуна пера Филипа Шорта.
― Вы регулятно ведете блог.
— Почти ежедневно. Я рубликую свои предсказания под адресом limonov-eduard.livejournal.com.
― В польском интернете я нашла 13 тезисов Лимонова о полезности революции.
— Видимо, перевели эссе из моей книги «Контрольный выстрел».
― Вы занимаетесь оппозиционной деятельностью со смертельной серьезностью. А в это время в русском инете чрезвычайно популярными становятся антипутиновкие песни стихи, сатирические фильмы об ОМОНе.
— Для меня это пустое зубоскальство и подмигивание, адресованное слушателю: какие мы смелые.
― Вы поддерживаете международные контакты с людьмы похожих политических взглядов?
— Этим занимаются наши партийные активисты. Когда была распущена национал-большевистская пратия, мы влились в состав Другой России, но ее лидеры пошли в неправильном направлении. Поэтому я отказался от участия в выборах в Координационный Совет оппозиции. Пока нет никакой речи ни о каких международных контактах, в России у нас более важные дела.
― Какие?
— Прежде всего, реприватизация — состояния 2 тыс. олигархов нужно поделить между наемными работниками. Потом — национализация природных ресурсов. И выход России из ВТО. Думаю, что мою программу поддерживает три четверти населения страны. Девушки из нашей партии на митингах разворачивают плакат: «Все отобрать и поделить». Этот лозунг мне очень нравится.
― Политика — это коллективная деятельность. А вы разорвали отношения с Жириновским, разошлись ваши дороги с Каспаровым, Навальным, Немцовым...
— В политике не бывает друзей. Жириновский крутится среди кремлевской элиты, Каспаров струсил, Немцов предал. Навальный является представителем буржуазии, группы олигарха Александра Лебедева, который борется за власть с группой Путина. Единственные наши союзники — это объединение Форум Левых Сил.
― Национально-большевистскую партию ликвидировали как экстремистскую организацию. Несмотря на это вы появляетесь на митингах в окружении молодых людей в черных куртках. Вы создаете новую организаци?
— Вы разговариваете с гражданином полицейского государства, поэтому ваш вопрос нетактичен. В полицейском государстве невозможно легально сопротивляться власти, вести картотеки своих сторонников. Вокруг меня только небольшое количество отчаянных людей, которые, несмотря на жестокость ОМОНа, приходят на митинги и в случае ареста отсиживают противоправно вынесенные приговоры.
― Так не будет ли наивной попытка участия в президентских выборах? Вы рассчитывали, что суд зарегистрирует кандидатуру Лимонова?
— Существуют поступки, которые нужно всегда совершать независимо от того, каким будет результат.
― Солженицын считал, что тюрьмы и лагеря облогораживают людей, Шаламов — что превращают их в чудовищ.
— Солженициын смотрел на товарищей по неволе свысока. Мне более близки взгляды Достоевского: они мои товарищи по несчастью. В неволе умные умнеют, а самые мудрые становятся святыми. А люди-овощи, у котрых нет характера, превращаются в живых трупов.
― А как вы думаете, сколько времени протянет теперешняя власть?
— Я работаю над тем, чтобы она правила как можно меньше. И чтобы взамен не пришли такие злодеи, как Немцов или Навальный.
― У вас двое детей, как вы видите их будущее? Они должны жить в России или эмигрировать, как вы в 70-х?
— Богдан и Адександра живут со своей матерью. Но я бываю у них регуляроно, поддерживаю финансово. Мы не собираемся эмигрировать, мы в своей стране. Меня в свое время к эмиграции принудило КГБ. Пребывание на Западе сформировало меня, как и тюрьма. И я благодарен жизни за то, что она так щедра ко мне.
― В вашей книге «Палач» героем является отвратительный поляк-эмигрант.
— Это старая история. Прошу поприветствоваь от меня Польшу и поляков. Я не считаю вас хорошим народом. Вы такой же нехороший народ, как мы, русские, только с историей вам меньше повезло. Но вы смелые и талантливые. Я иногда пою песню о красных маках на Монте Кассино, записанную Ансамблем Александрова. И слезы на глаза набегают. Но я считаю, что полякам не нужны песни в исполнении русского, Лимонова. Поляки это поляки.
― Почему вы считаете, что польская история хуже русской?
— В XVII веке Россия и Польша были могучими империями. Но потом Польшу разрезали, как торт. После войны Советский Союз вместе с Слединенными Штатами в течение 35 лет делили планету. Сейчас мы потеряли позицию лидера. К сожалению.
― Россия угнетена тотальной коррупцией, не знает, что делать с пустынной и пьяной Сибирью, где работают только китайцы, а вас беспокоит утрата позиции мирового лидера?
— Потому что я что-то вроде средневекового рыцаря, сражающегося за веру. Сибирь льстит моей гордости. Как-то я провел зиму в Красноярске. Несмотря на то, что на термометре было минус 40, жители развлекались, вырезая огромные ледяные фигуры. Я писал книгу о шефе красноярской мафии и целыми днями разговаривал с бандитами и полицейскими. Это было очень интересно, а вы спрашиваете, зачем мне Сибирь... Какие у нас там реки! Напрмер, Подкаменная Тунгуска — от одного названия кровь в жилах стынет. На Алтае местное население ездит на маленьких лошадях. Совершенно, как индейцы в XVII веке, только вместо луков у них ружья. Они организованы в бандитские артели, выращивают оленей, рога которых продают по 3 тыс. долларов за килограмм. А наши кедровые леса! Красный кедр твердый, как железо, в костре ночью он сгорает очень медленно и дает приятно пахнущий наркотический дым. В Ханто-Мансийском округе имеется газ, а земля принадлежит карликовому народу — хантам. Они научились судиться за свое имущество, обогатились, владеют суперсовременными моторными лодками, но волосы заплетают в косички, как старые китайцы...
Русским необходимо пространство, только тогда мы чувствуем себя хорошо. Европа — маленькая и стерильная, Наполеон назвал ее кротовьей норой. Большие события возможны только у нас, поэтому Наполеон и Гитлер напали на нас. А внутренние проблемы имеются везде, покой только на кладбище. Европа становится похожей на кладбище, чистое и уютное. Но ее съедят арабы, турки, африканцы. И правильно сделают. Польша и Россия могли бы поделить между собой Украину. Мы дадим вам Львов, сами с ним возитесь, а себе мы возьмем Донбасс и Харьков. Договорились?
